انواع و کاربردهای سونوگرافی معمولی

سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری است که تقریباً هیچ ضرری برای بدن ندارد و به آن اولترا سونوگرافی ultrasonography هم می‌گویند. در روش‌های تصویربرداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده یا سی تی اسکن بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزان قرار می‌گیرد ولی در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود . امواج مورد استفاده در سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارد این‌ها امواج فراصوتی هستند و جنس آنها دقیقاً مانند صدا است ولی به علت بالا بودن فرکانس آنها قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند با این حال خواص صوت و صدا دارند یعنی در برخورد با موانع منعکس می‌شوند

در سونوگرافی بیشتر بافت‌های نرم اندام دیده شده و بررسی می‌شوند، لذا سونوگرافی روش مناسبی برای تشخیص مشکلات استخوان نیست؛ اما با آن می‌توان بعضی مشکلات عضلات رباط‌ها و تاندون‌ها و بسیاری بافت‌های دیگر را بررسی کرد .

مزایای سونوگرافی

سونوگرافی با مزایای بسیاری همراه است:

• معمولاً بدون درد هستند و نیازی به سوزن، تزریق و برش ندارند.
• بیماران در معرض تشعشعات یونیزه کننده قرار نمی‌گیرند و این امر این روش را از تکنیک‌های تشخیصی مانند اشعه X و اسکن سی تی ایمن‌تر می‌سازد. در واقع هیچ‌گونه اثر مضر شناخته شده‌ای هنگام استفاده مستقیم از آن توسط ارائه‌دهنده خدمات درمانی وجود ندارد.
• سونوگرافی تصاویری از بافت‌های نرمی فراهم می‌کند که در اشعه X به خوبی نمایش داده نمی‌شوند.
• سونوگرافی به طور گسترده در دسترس است و ارزان‌تر از سایر روش‌ها است.

روشهای انجام سونوگرافی

سونوگرافی به چند روش مختلف انجام می‌شود. همه روش‌ها اصول یکسانی دارند؛ اما روند انجام آنان متفاوت است:

1. سونوگرافی معمولی: این سونوگرافی به صورت دو بعدی است و در قسمت‌های مختلف بدن از جمله شکم برای تشخیص رشد جنین استفاده می‌شود.
2. سونوگرافی تخصصی: در این سونوگرافی از وسایل پیشرفته‌تری استفاده می‌شود. سونوگرافی پیشرفته برای یک مشکل خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. سونوگرافی سه بعدی: در این روش تصاویر به صورت سه بعدی تولید می‌شوند. برای این سونوگرافی از prob های مخصوص و نرم‌افزارهای تخصصی برای تجریه و تحلیل استفاده می‌شود.
4. تصویربرداری رنگی: به این روش کالر داپلر هم می‌گویند. در این سونوگرافی، تغییرات بسیار جزئی و ریز را مورد بررسی قرار می‌دهد.
5. سونوگرافی ترانس واژینال: در این روش سونوگرافی، دستگاه مخصوص مورد استفاده در داخل واژن قرار می‌گیرد و تصاویری را می‌گیرد.

انواع سونوگرافی و کاربردهای آن

• سونوگرافی چشم: برای بررسی برخی از بیماری‌های چشمی، پزشک نیاز دارد تا درباره کره چشم یا فضای اطراف پشت چشم اطلاعاتی داشته باشد. طبق اطلاعاتی که نیاز است پزشک یکی از دو نوع سونوگرافی چشم که عبارتند از: سونوگرافی روی پلک، سونوگرافی سطح قرینه را انتخاب می‌کند.
• سونوگرافی ارتوپدی: این نوع سونوگرافی برای مشکلاتی غضروفی یا بافت‌های نرم بدن انجام می‌شود. این نوع سونوگرافی برای تشخیص بیماری‌هایی از قبیل:

1. در رفتن مفصل‌های ران.
2. خونریزی داخلی.
3. انواع تومورها یا کیست.
4. پاره شدن عضلات از جمله عضلات شانه.

• سونوگرافی داپلر عروق: در صورتی که نیاز باشد جریان خون در رگ‌ها، تنگی عروق، توده‌های کم‌خون و پرخون، مورد بررسی قرار گیرد در این حالت از سونوگرافی داپلر استفاده می‌شود.
• سونوگرافی سینه: این سونوگرافی برای تشخیص بیماری‌ها یا وجود توده در سینه انجام می‌شود. از جمله روش‌های جایگزین سونوگرافی سینه، معاینه بالینی و ماموگرافی است.
• سونوگرافی تیروئید: غده تیروئید نیز ممکن است دچار تومور یا بیماری شود که برای تشخیص آن از سونوگرافی تیروئید استفاده می‌شود.
• سونوگرافی دستگاه‌های گوارشی: این سونوگرافی برای بررسی و تشخیص بیماری‌ها در دستگاه گوارش استفاده می‌شود مانند کبد، صفرا.
• سونوگرافی زنان: برای بررسی مشکلات زنانه مانند تومور در تخمدان، لگن، کیست، سرطان تخمدان یا سرطان رحم سونوگرافی انجام می‌شود.
• سونوگرافی جنین: همچنین از سونوگرافی برای بررسی وضعیت نوزاد در رحم مادر، سقط کردن جنین، جنسیت و تعیین ماه جنین استفاده می‌شود.

برخی دیگر موارد مورد استفاده سونوگرافی عبارتند از:

• بررسی درد و ورم و یا عفونت.
• سونوگرافی طحال.
• سونوگرافی قلب یا اکوکاردیوگرافی.

آمادگی‌های قبل از انجام سونوگرافی

آمادگی‌های مورد نیاز قبل از انجام سونوگرافی بستگی به نوع سونوگرافی شما دارد. ممکن است در برخی از سونوگرافی‌ها نیاز باشد تا موارد زیر را رعایت کنید:

اگر سونوگرافی شما شکمی از جمله کلیه و رحم، مثانه باشد. قبل از سونوگرافی از شما خواسته می‌شود تا آمادگی‌های زیر را داشته باشید:

• عموماً برای انجام این نوع سونوگرافی از شما خواسته می‌شود تا حدود 4 تا 6 لیوان آب را بخورید.
• ممکن است نیاز باشد تا 8 یا 12 ساعت قبل از سونوگرافی ناشتا بمانید.

اگر سونو شما برای دستگاه‌های گوارشی از جمله کبد، صفرا، طحال و… باشد. آمادگی‌های زیر مورد نیاز است:

• یکی دو روز قبل از سونوگرافی، غذاهای چرب نخورید.
• به مدت 8 تا 12 ساعت ناشتا باشید.

نحوه انجام سونوگرافی

در بیشتر سونوگرافی‌ها از بیمار خواسته می‌شود که در صورتی که صورتش بالا قرار دارد، روی تخت دراز بکشد. گاهی هم از بیمار خواسته می‌شود که برای بالا رفتن کیفیت تصاویر به پهلو دراز بکشد.

بعد از قرار گرفتن بیمار روی تخت، پزشک رادیولوژی یک ژل بر پایه آب گرم را روی منطقه مورد نظر بدن قرار می‌دهد. این ژل کمک می‌کند تا مبدل تماس خوبی با بدن برقرار کرده و هوای بین مبدل و پوست که توان مسدود کردن امواج صوتی را دارد از بین برود. این مبدل روی پوست حرکت داده می‌شود تا در نهایت تصویر دقیق و درستی از منطقه مورد نظر به دست بیاید.

در برخی از انواع سونوگرافی مبدل به پروبی متصل شده و پروب به صورت مستقیم به داخل بدن فرستاده می‌شود، این آزمایش‌ها عبارتند از:

• اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژیال (Transesophageal echocardiogram): مبدل برای تهیه تصاویری از قلب وارد مری می‌شود.
• سونوگرافی ترانس رکتال (Transrectal ultrasound): برای بررسی پروستات مردان پروب از طریق مقعد وارد بدن می‌شود
• سونوگرافی ترانس واژینال (Transvaginal ultrasound): برای بررسی تخمدان‌ها و رحم، مبدل از طریق واژن، وارد بدن می‌شود.

عوارض سونوگرافی

اگر سونوگرافی به دست پزشکان توانمند و با تکنیک‌های معقول و دفعات مناسب انجام گیرد فاقد هرگونه ضرری خواهد بود. انجام سونوگرافی‌های مکرر و طولانی بنا به علل غیرعلمی از قبیل تعیین جنسیت جنین آن هم توسط افراد غیرپزشک و غیرمتخصص در زمان بارداری توصیه نمی‌شود.هیچ‌گونه گزارشی دال بر عوارض بالینی سونوگرافی گزارش نشده و استفاده از سونوگرافی طبق نظر پزشک معالج با رعایت حدّ اعتدال کاملاً بی‌ضرر است.

• تشخیص ناتوانی جنسی ناشی از نشت وریدی آلت با سونوگرافی
  تاریخ انتشار : 1400-06-31تاریخ بروز رسانی : 1400-06-31


• سونوگرافی پستان به چه دلیل انجام میشود؟
  تاریخ انتشار : 1400-04-07تاریخ بروز رسانی : 1400-04-09


• سونوگرافی شکم و لگن چه کاربردی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-12تاریخ بروز رسانی : 1400-05-20


• سونوگرافی کبد و کلیه به چه دلایلی انجام میشود؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-20تاریخ بروز رسانی : 1400-05-20


• سونوگرافی چه نقشی در تشخیص بیماری دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-07-30تاریخ بروز رسانی : 1400-08-02