سونوگرافی ریه در کودکان و نوزادان به چه دلایلی انجام می شود؟

وضعیت سلامت تنفسی کودکان با تأثیر متقابل عوامل مختلف تشریح می‌شود. این عوامل شامل عوامل محیطی، حساسیت فردی و عوامل ژنتیکی می‌شوند. چنین عواملی نه تنها می‌تواند سلامت تنفسی کودکان را تعیین کند، بلکه ممکن است بر سلامت تنفسی در ادامه زندگی نیز تأثیر داشته باشد. بیماری‌های تنفسی، رایج‌ترین بیماری‌های میان کودکان در کشورهای در حال توسعه و یکی از دلایل مرگ در کشورهای غیر توسعه یافته هستند. ذات‌الریه برای نوزادان و کودکان بسیار خطرناک است و تشخیص آن‌ از اقدامات اورژانسی محسوب می‌شود.

روش‌های تصویربرداری مختلفی برای شناسایی ذات‌الریه وجود دارد. تابش اشعه ایکس می‌تواند به بافت‌های زنده آسیب برساند و موجب تغییر DNA شود؛ به همین دلیل کاربرد آن برای نوزادان و کودکانی که در سنین رشد قرار دارند، مخاطره‌آمیز است. نگرانی اصلی در مورد تابش پرتوی ایکس، افزایش احتمال ابتلای کودک به سرطان است. از طرفی برای انجام آزمون‌های رادیوگرافی و سی تی اسکن در نوزادان و کودکان باید آنها را به بخش رادیولوژی منتقل کرد. انتقال به بخش رادیولوژی و استفاده از ماده بیهوشی برای انجام تصویربرداری، باعث طولانی شدن روند تشخیص می‌شود و درمان را به تعویق می‌اندازد.

سونوگرافی ریه به عنوان تکنیکی برای تصویربرداری از سطح ریه در دهه‌های اخیر توسعه یافته است و برای بررسی نارسایی حاد تنفسی ریه توصیه می‌شود. در سونوگرافی از امواج فراصوت برای تصویربرداری استفاده می‌شود که کاملاً بی‌ضرر هستند. در بخش اورژانس و مراقبت‌های ویژه از سونوگرافی ریه برای تشخیص زودهنگام پنومونی (ذات‌الریه) استفاده می‌شود. سونوگرافی ریه یک تکنیک تصویربرداری با حساسیت بالا در تشخیص است که به عنوان یک راه‌کار تشخیصی جایگزین به جای رادیوگرافی یا سی تی اسکن قفسه سینه به کار می‌رود. چندین دهه است که سونوگرافی قفسه سینه و به خصوص ریه در تشخیص بیماری‌های نوزادان و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علائم مشکلات ریوی در کودکان و نوزادان

• تنگی نفس: یکی از شایع‌ترین علائم مشکلات و اختلالات ریوی تنگی نفس می‌باشد که بسیار فرد را مورد آزار قرار می‌دهد.
• درد در قسمت قفسه سینه: یکی دیگر از نشانه‌های اختلالات ریوی این است که فرد یا کودک هنگام نفس کشیدن و بیرون دادن نفس، دچار به دردی عمیق در ناحیه سینه خود می‌شود.
• درد و تغییر رنگ در ناحیه پا: گاهی مشاهده می‌شود که سطح پای کودک دچار قرمزی شده است که باید این مورد جدی گرفته شود؛ زیرا می‌تواند نشان از لخته شدن خون در پا باد که همان‌طور که می‌دانید ممکن است این لخته‌ی خونی نیز از جای خود حرکت کند.
• سرفه‌های شدید: گاهی سرفه‌های شدیدی کودک را درگیر می‌کند که در همان حین کودک با تنگی نفس نیز مواجه می‌شود.

مزایای انجام سونوگرافی ریه درکودکان و نوزادان

استفاده از دستگاه‌های سونوگرافی پورتابل قابل حمل (hand-held) می‌تواند کمک بزرگی برای تشخیص مشکلات ریوی در بخش نوزادان و کودکان باشد. مطالعات اخیر، کاربرد و یافته‌های سونوگرافی ریه را در سندرم دیسترس تنفسی نوزادان، تاکی پنه (تنفس سریع) ناپایدار در نوزادان (TTN یا اصطلاح قدیمی ریه خیس) و سایر بیماری‌های ریه نشان می‌دهد. علاوه بر این‌ها، LUS برای یافتن توده‌های متراکم کوچک در حاشیه ریه، به تصویر کشیدن افیوژن‌های ریوی کوچک و حتی تشخیص پنوموتوراکس در نوزادان کاربرد دارد.
تحقیقات جدید کشف کرده است که سونوگرافی ریه در پیشبینی و درمان دیسپلازی برونش ریوی در نوزادان نارس مفید است. دیسپلازی برونکوپلوموناری (BPD) نوعی بیماری مزمن ریوی است که نوزادان را متأثر می‌کند، به ویژه نوزادانی که نارس یا با وزن کم به دنیا می‌آیند. در نتیجه التهاب و زخم ریه‌ها ایجاد می‌شود. در حالی که اکثر کودکان مبتلا به BPD بهبود می‌یابند، می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی طولانی مدت شود. تشخیص BPD دشوار به اثبات رسیده است، زیرا هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتواند آن را تشخیص دهد.

کاربرد سونوگرافی ریه در کودکان و نوزادان

از جمله مهم‌ترین بیماری‌های ریوی و تنفسی که در این روش، مورد تشخیص و درمان قرار می‌گیرند، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• بیماری‌های انسدادی از جمله آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)، برونشکتازی، فیبروز سیستیک، برونشیولیت
• اختلالات جریان خون ریه از جمله آمبولی ریوی، هایپرتانسیون ریوی، ادم ریوی، واسکولیت
• عفونت‌های ریوی از جمله سل، پنومونی و آبسه ریه
• تومورها و بدخیمی‌های ریه و دستگاه تنفسی
• بیماری‌های فضای جنب ریه (پلورا) از جمله تجمع مایع یا هوا در پلورا، عفونت‌ها و تومورها
• بیماری‌های بافت‌های بینابینی ریه از جمله فیبروز ریوی ناشناخته (IPF)، التهاب ریوی حساسیتی و سارکوییدوز
• بیماری‌های ناشی از عوامل محیطی و شغلی
• آپنه خواب
• نارسایی تنفسی و بیمارانی که نیاز به تهویه مکانیکی و مراقبت‌های بحرانی دارند.

نحوه انجام سونوگرافی ریه

سونوگرافی ریه بر پایه آنالیز امواج فراصوت اکوژنیک و تمایز آرتیفکت‌های ناشی از آنها، انجام می‌شود. برای انجام سونوگرافی ریه، کودک باید بر روی تخت دراز بکشد. سپس پزشک رادیولوژیست، پروب دستگاه سونوگرافی را به ژل آغشته می‌کند و بر روی قفسه سینه کودک، قرار می‌دهد. تفسیر تصاویر سونوگرافی از پاتولوژی‌های مختلف ریه، عمدتاً با سنجش نسبت گاز به مایع بافت پارانشیم ریه و بافت‌های بینابینی حاصل می‌شود.