علت انجام سونوگرافی شریان ها و وریدهای اندام ها

بررسی حرکات خون هنگامی‌که در رگ‌ها جریان دارد، یکی از اجزای اصلی بسیاری از انواع سونوگرافی است. درحالی‌که سونوگرافی دو بعدی و سه ‌بعدی، بافت‌ها و ساختارهای داخلی را نشان می‌دهند، نوع دیگری از سونوگرافی لازم است تا جریان و فشار خون در رگ‌ها را بررسی کند. در سونوگرافی داپلر با کمک امواج فراصوت درون رگ‌های خونی را بررسی می‌کنند و با برگشتن امواج به لوله ترانسدیوسر تغییرات را ضبط می‌کنند. این دستگاه از طریق انتقال امواج صوتی با فرکانس بالا و رد شدن این امواج از سلول‌های خونی، از این امواج برای تشکیل تصاویر استفاده می‌کند. سونوگرافی داپلر به پزشکان کمک می‌کند تا بدون استفاده از اشعه‌ی ایکس یا هرگونه تزریق، بتوانند از آنچه درون رگهای بیمار در حال روی دادن است اطلاعات لازم را بدست بیاورند. با انجام سونوگرافی داپلر می توان از مشکلاتی مانند لخته شدن خون، نارسایی وریدی، انسداد شریانی، بیماریهای مادرزادی قلبی و تنگی شریان کاروتید و نقص دریچه قلب و ... اطلاعات مفید و مورد نیاز پزشکان را به دست آورد. این تست هرگونه انسداد ناشی از ایجاد پلاک یا نازک شدن عروق را تشخیص داده و ارزیابی می کند.

عوامل بالابرنده‌ی گرفتگی عروق

عواملی که امکان گرفتگی عروق را در بیماری شریان محیطی و ترمبوز ورید عمقی بالا می‌برد، شامل: سیگار کشیدن، دیابت، چاقی، فشارخون بالا، کلسترول بالا، افزایش سن بخصوص بعد از رسیدن به سن 50 سالگی، سابقه خانوادگی بیماری شریان محیطی، بیماری قلبی یا سکته مغزی می‌باشد.

دلایل انجام سونوگرافی داپلر

در صورتی که علائمی از کاهش جریان خون در عروق یا رگ های دست و پاها مشاهده کردید ممکن است پزشک آزمایش سونوگرافی داپلر را پیشنهاد کند. کاهش مقدار جریان خون ممکن است به دلیل انسداد رگ، لخته شدن خون در داخل رگ یا آسیب به رگ ایجاد شود. پزشک ممکن است در صورت مشاهده علائم زیر سونوگرافی داپلر دست یا پا را تجویز کند:

• ترومبوز ورید عمقی (DVT). این وضعیت هنگامی ایجاد می شود که تشکیل لخته خون در ورید در اعماق بدن که معمولاً در نواحی پا یا لگن است، ایجاد شود.
• ترومبوفلبیت سطحی. این مشکل به التهاب وریدها به دلیل لخته شدن خون در ورید، دقیقاً زیر سطح پوست اشاره دارد.
• تصلب شرایین. تنگی و سخت شدن رگ هایی که خون را به پا می رسانند.
• تومورهای عروقی در دست یا پاها
• ترومبوآنژیت اوبلیترانس. یک بیماری نادر است که در طی آن رگ های خونی دست و پاها ملتهب و متورم می شود.
• سونوگرافی داپلر می‌تواند به تعیین فشار خون در عروق کمک کند. این روش همچنین می تواند نشان دهد که خون در حال حاضر از طریق عروق و رگ ها جریان دارد.

مزایای انجام سونوگرافی داپلر

• ارائه یک تصویر کلی از جریان خون در قلب و یا عروق
• تشخیص سریع دریچه‌ها، رگ‌ها و جریان آشفته
• بررسی مسیر و جریان خون
• ترکیب حجم و درصد عروق در حالت سه بعدی
• اندازه گیری جریان خون با کمک پالس موج

انواع سونوگرافی داپلر

1- داپلر رنگی

دراین نوع داپلرتوسط رایانه‌ای از رنگ های مختلف برای تغییر امواج صوتی استفاده می کنند. این رنگ ها سرعت و جهت گردش خون را در زمان واقعی نشان می دهند.

2- پاور داپلر (Power Doppler)

پاور داپلر نوع جدیدتر داپلر رنگی است که می تواند جزئیات بیشتری از جریان خون نسبت به داپلر رنگی استاندارد ارائه دهد؛ اما جهت جریان خون را نمی‌تواند نشان دهد. در بعضی موارد این موضوع می تواند بسیار مهم باشد.

3- داپلر طیفی

با انجام داپلر طیفی نتایج حاصل از انجام این سونوگرافی، به جای اطلاعات تصاویر رنگی، اطلاعات جریان خون را روی نمودار نشان می دهد. نتایج حاصله نشان می دهد که چه مقدار رگ خونی مسدود شده است.

4- داپلر دوبلکس

در این آزمایش از سونوگرافی استاندارد برای تصویربرداری از رگ های خونی و اندام ها استفاده شده است، سپس یک کامپیوتر، مانند داپلر طیفی، تصاویر را به نمودار تبدیل می‌کند.

5- داپلر موج مداوم

در این مدل سونوگرافی، امواج صوتی به‌طور مداوم ارسال و دریافت می شوند. این کار اجازه می دهد تا اندازه‌گیری دقیق تری از خون که با سرعت بیشتری جریان دارد، صورت گیرد.

نحوه آمادگی برای انجام سونوگرافی داپلر

به طور کلی هیچگونه آمادگی خاصی برای انجام این روش تصویربرداری وجود ندارد، فقط کافی است که جواهرات و فلزات را از خود دور کنید؛ اما نیازی به برداشتن عینک، لنزهای تماسی، دندان مصنوعی یا سمعک نیست. در صورتی که سیگاری هستید ممکن است پزشک از شما بخواهد تا چند ساعت قبل از انجام این روش تصویربرداری سیگار نکشید؛ زیرا سیگار کشیدن باعث تنگ شدن رگ های خونی شده که می‌تواند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد.

نحوه انجام سونوگرافی داپلر

در طول سونوگرافی، پزشک یک ابزار دستی به نام مبدل را روی پوست شما قرار می دهد و امواج صوتی را تولید می کند که تصاویر رگ های خونی پا را بر روی مانیتور منتقل می کنند. این عمل 30 تا 60 دقیقه طول می کشد و هیچ دردی ایجاد نمی کند. پس از آن، می توانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. زمانی که شما نتیجه‌ی سونوگرافی خود را دریافت می‌کنید و به پزشک نشان می‌دهید، پزشک مربوطه می‌تواند به‌راحتی محل لخته‌های خونی را پیدا کند یا حتی می‌توانند برخی از عروق خونی که مسدود شده‌اند را نیز بشناسند و سپس به راه‌های درمانی آن نیز مشغول شوند.

زمان مراجعه به پزشک جهت استفاده از سونوگرافی داپلر

• پزشک در صورت وجود علائمی در معاینات بالینی بیمار احتمال وجود مشکلاتی را بررسی می‌کند در اغلب موارد تشخیص‌های ذیل وی را به انجام این تست تشویق می‌کند.
• زمانی که لازم است تنگی و یا ترومبوز وریدی شناسایی شود.
• در صورت احتمال وجود پلاک (لخته خون) در رگ‌ها و جریان خونی که به وسیله این پلاک تحت تأثیر قرار گرفته است.
• جهت بررسی جریان خون پس از سکته و یا شرایط دیگری که بر روی جریان خون اثر می‌گذارند.
• همچنین زمانی که پزشک بخواهد بر جریان خون به سمت اندام‌های اصلی مانند قلب، پانکراس کبدی، مغز، آئورت شکمی، کاروتید و… نظارت داشته باشد.

عوارض جانبی سونوگرافی داپلر شریانی وریدی

سونوگرافی داپلر خطری برای مادر و جنین ندارد و برعکس در صورت نیاز، عدم انجام سونوگرافی در تمام دوران بارداری می‌تواند خطرناک باشد. برخلاف سایر آزمایش‌ها مثل سی‌تی‌اسکن، سونوگرافی داپلر، فرد را در برابر اشعه‌های خطرناک قرار نمی‌دهد.